نیشکر محصولی مهم در سراسر دنیا به شمار میرود که از جمله منابع اصلی تهیه شکر، اتانول و جیگِری نیز است. جیگری نوعی شکر نیمه تصفیه شده شبیه به قند است که در شبه قاره هند تولید و مصرف میشود.
نیشکر در تمام فصول سال میروید. اگرچه نیشکر در ۳۲۷ سال پیش از میلاد مسیح در شبهقاره هند شروع به رشد کرد، اما چیزی نگذشت که از طریق مسیرهای تجاری خاورمیانه، به دیگر نقاط جهان انتقال داده شد. بعدها، این گیاه ارزشمند به آمریکا نیز راه یافته و بهعنوان صنعتی جدید در آنجا شکوفا شد. در هندوستان، هنوز هم از نیشکر در مراسم مذهبی استفاده میشود. امروزه نیشکر در بسیاری از کشورهایی که آب و هوایی گرم دارند، کشت میشود. در ادامه با ۱۰ کشور برتر تولیدکننده نیشکر آشنا خواهیم شد.
۱۰. آمریکا (۲۷٫۹۰۰ تن در سال)
قدمت آشنایی آمریکاییها با نیشکر به اوایل دوران استعمار بازمیگردد. این کشور با تولید ۲۷٫۹۰۰ تن نیشکر در سال، یکی بزرگترین تولیدکنندگان نیشکر در جهان محسوب میشود. البته آمریکا پنجمین مصرفکنندهی بزرگ شکر در دنیا نیز هست. بیشترین میزان شکر تولید شده در این کشور، از فلوریدا، هاوایی، لوئیزیانا و تگزاس به دست میآید.
۹. فیلیپین (۳۱٫۹۰۰ تن در سال)
تقاضا برای شکر در فیلیپین بسیار زیاد است. همچنین به دلیل قیمت بالای نفت وارداتی، این کشور مجبور است از فرآوردههای جانبی نیشکر در تولید انرژی تجدیدپذیر بهره گیرد. عمده تولید نیشکر فیلیپین برای نیازهای داخل کشور و نیز صادرات آن به آمریکا صرف میشود. صنعت تولید نیشکر در فیلیپین موجب ایجاد اشتغال حدوداً ۷۰۰ هزار نفر شده است. بهطور کلی، تولید این گیاه، کمک قابل توجهی به اقتصاد فیلیپین میکند.
۸. اندونزی (۳۳٫۷۰۰ تن در سال)
به دلیل نبود فضای رقابتی و نیز مدیریت ضعیف مزارع نیشکر در اندونزی، این کشور هرگز به پتانسیل بالای خود دست نیافته است. همچنین تقاضای بالایی برای شکر در اندونزی وجود دارد ولی متأسفانه کارخانههای فرآوری نیشکر نیز در اینجا از شرایط مساعدی برخوردار نیستند. با همهی اینها، اندونزی کماکان در میان ۱۰ تولیدکننده برتر نیشکر جهان قرار دارد. این کشور بهدلیل عدم برخورداری از دستگاههای تصفیهکننده مناسب، از کشورهای دیگر، شکر تصفیهشده وارد میکند تا بتواند شکر تولیدی خودش را مستقیماً مصرف کند. اندونزی نیازی مبرم به بهبود وضعیت دستگاهها و تأسیساتش دارد تا بتواند بهرهوری خود را بالا ببرد. در حال حاضر، این کشور نیشکر تولیدی خود را به کشورهای دیگر صادر میکند و پس از تصفیه، دوباره آن را در قالب شکر تصفیهشده وارد میکند که متحمل ضرر و زیان بسیاری میشود.
۷. کلمبیا (۳۴٫۹۰۰ تن در سال)
کلمبیا در تمام طول سال نیشکر تولید میکند و بیشتر آن در ناحیه «Cauca River Valley» کشت میشود. در این ناحیه تأسیسات تولید نیشکر و اتانول بسیاری نیز وجود دارد. کلمبیا در سال ۳۴٫۹۰۰ تن نیشکر تولید میکند که این کشور را در زمرهی یکی از بزرگترین تولیدکنندگان نیشکر جهان قرار میدهد. مصرف شکر در این کشور، طی سالهای اخیر یک درصد افزایش داشته است. از اینرو، تولید نیشکر کلمبیا برای تهیه مایحتاج داخلی خود و نیز صادرات آن به کشورهای دیگر بیشتر خواهد شد. برخی از عمده کشورهایی که از کلمبیا شکر وارد میکنند عبارتند از: شیلی، پرو، هائیتی و آمریکا.
۶. مکزیک (۶۱٫۲۰۰ تن در سال)
مکزیک طی سالهای اخیر، از جمله کشورهای موفق تولیدکننده نیشکر در آمریکای شمالی بوده است و تقریبا، دو میلیون نفر بهطور مستقیم و غیرمستقیم در این صنعت مشغول به کار هستند. عمده مصرف مکزیک از نیشکر، تولید انرژی از فرآوردههای جانبی آن و نیز صادراتش به کشورهای دیگر است. مکزیک، نیشکر را برای کشور همسایهاش، یعنی آمریکا بدون تعرفهی گمرکی صادر میکند.
۵. پاکستان (۶۳٫۸۰۰ تن در سال)
در پاکستان، نیشکر از جمله محصولات کشاورزی اصلی تولید شده در این کشور است که به اشتغال ۹ میلیون پاکستانی نیز منجر شده است. بهطور کلی، صادرات نیشکر به اقتصاد پاکستان کمک شایانی کرده است. اگرچه وضعیت تأسیسات و آسیابهای نیشکر در پاکستان خوب ارزیابی میشود، اما دولت این کشور برای بهرهوری و تولید بیشتر، اقدامات بسیاری طی سالهای اخیر انجام داده است. این اقدامات موجب افزایش کلی تولید نیشکر در پاکستان شده که تولید کنونی این کشور را به ۶۳٫۸۰۰ تن در سال رسانده است. بههمین سبب، پاکستان به جمع پنج تولیدکننده برتر نیشکر جهان پیوسته است. پاکستان به کشورهای همسایهاش از جمله افغانستان، تاجیکستان و دیگر کشورهای آسیای مرکزی شکر صادر میکند.
۴. تایلند (۱۰۰٫۱۰۰ تن در سال)
تولید سالانهی نیشکر در تایلند، طی سالهای اخیر رو به افزایش بوده است. میزان بارش مناسب، استفاده از بذر نیشکر بهبود یافته و افزایش کوددهی موجب افزایش تولید نیشکر در تایلند شده است. علاوه بر این، بازده اقتصادی حاصل از نیشکر نیز موجب افزایش تولید آن شده است. همچنین صادرات نیشکر به دلیل پایین بودن نسبی تقاضا در تایلند و نیز هزینهی کم ارسال آن به کشورهای بزرگ آسیایی در این کشور افزایش یافته است. تایلند به کشورهای زیادی شکر صادر میکند اما مهمترین آنها عبارتند از: چین، کره جنوبی، مالزی و ژاپن. تایلند از جمله صادرکنندگان بزرگ شیرهی چغندر و قندی که از ساقهی نیشکر بهدست میآید نیز هست.
۳. چین (۱۲۵٫۵۰۰ تن در سال)
تقریباً ۸۰٪ از نیشکر تولید شده در چین، از نواحی جنوبی و جنوب غربی این کشور به دست میآید. در واقع، تولید نیشکر در این کشور، پیشینهی درازی دارد. طبق شواهد موجود، تهیه و کشت این گیاه در چین به قرن چهارم پیش از میلاد مسیح باز میگردد که نشان از آگاهی مردم این کشور نسبت به فرآوری نیشکر دارد. با اینحال، چینیها تا حوالی سال ۶۴۵ پس از میلاد، در تصفیه و فنون پاکسازی آن به تبحر خاصی دست نیافته بودند. چین علیرغم تولید زیاد نیشکر، بهدلیل تقاضای بالای داخلی، مجبور به واردات شکر از کشورهایی مانند برزیل، تایلند، استرالیا، میانمار، ویتنام و کوبا است. در حال حاضر، چین از جمله مشتریان اصلی شکر میانمار است. این کشور همچنین برای تأمین نیازهای سوختی جمعیت فراوانش، به تولید اتانول نیز روی آورده است.
۲. هند (۳۴۱٫۲۰۰ تن در سال)
ایالتهای مهاراشترا، اوتار پرادش، پنجاب و بیهار در هندوستان، بیشتر میزان نیشکر این کشور را تولید میکنند. هند در سال ۲۰۱۵، موفق به تولید ۳۴۱٫۴۰۰ تن نیشکر شد. با این اوصاف، جای تعجبی هم ندارد که هند یکی از بزرگترین صادرکنندگان نیشکر جهان است. در این کشور، نیشکر عمدتاً به منظور تهیه جیگری (نوعی قند) و اتانول کشت میشود. طبق تخمینها، صنعت تولید نیشکر هند، بیش از ۶ میلیون فرصت شغلی ایجاد کرده است. هندوستان به کشورهای سریلانکا، بنگلادش، سومالی، سودان، اندونزی و امارات متحده عربی شکر صادر میکند.
۱. برزیل (۷۳۹٫۳۰۰ تن در سال)
برزیل با تولید ۷۳۹٫۳۰۰ تن نیشکر در سال، بزرگترین تولیدکننده نیشکر جهان محسوب میشود. قسمتهای مرکزی و جنوبی برزیل، بیش از ۹۰ درصد نیشکر این کشور را تولید میکنند. شکر، اصلیترین محصول بهدست آمده از نیشکر در این کشور است. البته تولید اتانول از تفالههای نیشکر در برزیل برای تهیه سوخت اتومبیلهای این کشور نیز در حال انجام است. اخیراً دولت تایلند به کشورهای تولیدکنندهی نیشکر عضو «سازمان تجارت جهانی» یارانهای اختصاص داده که برزیل را با مشکلاتی مواجه کرده است. به احتمال زیاد، این یارانهها بر قیمت جهانی شکر و نیز سهم بازار برزیل در تمامی نقاط دنیا تأثیر خواهد داشت.